RYS HISTORYCZNY

            Pewne informacje na temat istnienia szkoły parafialnej w Pruszczu zachowały się z II połowy XVII wieku. Z wizytacji archidiakona i oficjała kamieńskiego Stanisława Trebnica z 1653 roku wynika, iż wówczas nie było osobnego budynku szkolnego. We wsi mieszkał jednak nauczyciel  Łukasz Szuścik. Według danych 1695 roku  wiadomo, iż w Pruszczu istniała szkoła, a obowiązki nauczyciela pełnił organista.

            Ubóstwem mieszkańców tłumaczono brak szkoły parafialnej w Pruszczu w 1791 roku. Jak stwierdzono, 24 kmieci nie było w stanie utrzymać budynku szkoły i uczącego w niej bakałarza.

            Zmiana przynależności państwowej  Pomorza spowodowała także skutki dla rozwoju edukacji. Według władz pruskich szkolnictwo parafialne, w dotychczasowym kształcie, nie było w stanie zapewnić oczekiwanych efektów edukacyjnych. Miała tego dokonać rozbudowana sieć państwowych szkół elementarnych. Stąd coraz większą rację bytu miały szkoły utrzymywane nakładem państwa z współudziałem wspólnoty wiejskiej. W roku 1817 taka placówka funkcjonowała w Pruszczu.

            Budynek szkoły przy ulicy Kościelnej, dzięki wsparciu ówczesnych właścicieli majątku Kamienica, powstał w latach 1847 – 1850.

            W roku 1865 jeden nauczyciel uczył 43 uczniów. Dzieci korzystały z dwóch podręczników: czytanki i elementarza. Szkoła ćwiczyła głównie umiejętność czytania, pisania ze szczególnym uwzględnieniem kaligrafii, techniki liczenia pamięciowego i zaznajamiała z podstawami literatury, historii, geografii oraz biologii.

            Według danych na 1904 rok w Pruszczu nadal uczył jeden nauczyciel katolicki. Szkoła mieściła się w jednej izbie. Uczęszczało do niej 78 uczniów, w tym 65 wyznania katolickiego i 13 ewangelickiego

            W latach 1906-1907 odbywały się w szkole strajki dotyczące protestu przeciwko usunięciu języka polskiego ze szkół. Polegały one na biernym oporze uczniów.

            Ze względu warunki lokalowe oraz ilość uczęszczających dzieci szkołę rozbudowano w latach 1910 – 1914.

            Okres międzywojenny to czas reorganizacji sieci szkół w powiecie tucholskim. Obwody szkolne liczyły nie mniej niż 40 dzieci, a droga dziecka do szkoły nie przekraczała 3 km. Wprowadzono program szkolnictwa powszechnego, który znacznie rozszerzył grupę przedmiotów artystyczno-technicznych i wprowadził zajęcia z gospodarstwa domowego dla dziewcząt. Szkoła w Pruszczu liczyła od 100 do 130 dzieci. W okresie tym kierownikiem był Feliks Iwicki. W latach trzydziestych XX w. wspomagała go nauczycielka Stanisława Świerczyńska.

            W 1939 roku w szkole posiadającej dwie sale lekcyjne, ci sami nauczyciele prowadzili zajęcia ze 110 uczniami. Od września do grudnia 1939 roku zawieszono funkcjonowanie szkoły z powodu wybuchu wojny i aresztowania kierownika. Później zajęcia odbywały się dwa razy w tygodniu.

            W pierwszych miesiącach 1945 roku pomieszczenia szkolne zajmował szpital polowy wojsk radzieckich. Po wyzwoleniu Pruszcza w lutym 1945 roku naukę w szkole wznowiono na przełomie kwietnia i maja. Realizowany był program 6-klasowej szkoły przez dwóch nauczycieli. Od września 1946 roku podniesiono stopień organizacyjny do 7 klas przy trzech nauczycielach. Trzy pomieszczenia szkolne nie zaspokajały potrzeb po zatrudnieniu czwartego, a potem piątego nauczyciela. Wynajęto dwa pomieszczenia w domach prywatnych /p.Szukalski i p. Kalas/.

            Kierownikami szkoły byli kolejno: Feliks Iwicki, Roman Glazik, Tomasz Theiss, Stefania Theiss, Edward Megger.  Szkoła miała duże trudności lokalowe. Nauka odbywała się w trzech punktach na terenie wsi. W październiku 1965 roku rozpoczęła się w Pruszczu budowa Szkoły Tysiąclatki przy ulicy Dworcowej. Wykonawca miał kłopoty ze sprowadzeniem sprzętu do prac ziemnych i zaproponował wykopanie piwnic ręcznie. W wyniku apelu do społeczeństwa skierowanego przez kierownika szkoły Edwarda Meggera i za poparciem Klemensa Szukalskiego, codziennie na budowę przychodziło 15-20 mężczyzn. 9 listopada zalano fundamenty. Budowę przerwały silne mrozy. Prace wznowiono wczesną wiosną.

            Uroczyste otwarcie szkoły nastąpiło 23 października 1966 roku. W roku szkolnym 1966/67 do szkoły uczęszczało 222 uczniów. Z dniem 1 września 1971 roku szkoła w Pruszczu stała się szkołą zbiorczą. Autobusami PKS dojeżdżali uczniowie z pobliskiej Bagienicy. W 1983 roku odszedł na emeryturę dyrektor Edward Megger. Kolejnymi dyrektorami byli: Mieczysław Szymoniak, Marek Wojtis, Czesława Jagła, Piotr Graczykowski, Barbara Słoniewicz, Anna Ziegler. Obecnie funkcję tę sprawuje Aleksandra Kęskrawiec.

 

            Opracowanie: Jan Misiak

            Konsultacja: Marek Sass

 

Bibliografia:

• W. Kozłowski, Powiat tucholski w latach drugiej wojny światowej, Tuchola 1995.
• W. Kozłowski, Tucholskie wsie, Tuchola 2009.
• M. Sass, Dzieje Gostycyna i okolicy. Dziedzictwo duchowo – religijne, Bydgoszcz 2003.
• J. Szwankowski, Powiat tucholski w latach 1875 – 1920, Tuchola 2005.
• M. Szymoniak, Monografia geograficzno – gospodarcza wsi Pruszcz, gromada Gostycyn, pow. Tuchola, województwo bydgoskie, Toruń 1964. (Maszynopis)
• J. Wojtowicz, Tuchola. Zarys monograficzny, Toruń 1962.
• Kronika szkoly.

________________________________________________________

 

W załączniku prezentacja w MS PowerPoint z okazji Jubileuszu 50-lecia szkoły w roku 2016.

Uwaga! Aby prezentację obejrzeć z muzyką należy ściągnąć oba pliki na swój komputer i zapisać w jednym folderze

 

Z_historii_szkoly.pptx

Muzyka_WM.mp3